KAJA AI AMU GALAW NA, ANHTE N HKIT N TSANG NGA GA

21 - 23 / 1 / 2014 ya laman hta Mungbaw Wingseng Buga ni a 2014-2017 ning laman na Buga Hpung Kongsi magam gun ni hpe ( Gal 6:9 ) hte Chyum laika sharin, n-gun jaw shang lawm kau da sai.

KAJA AI AMU GALAW NA, ANHTE N HKIT N TSANG NGA GA

( Gal.6:9 , 2Htes.3:13 )

                                                                                      Rev.Saulang Chang Yaw

Ga Nhpaw

                   Shawng nnan Karai Kasang gaw, sharin achyin ginlen ya ai magam amu hta, Ngai hpe jai lang nga ai majaw chyeju shakawn ai, Dai hta n-ga, ndai Chyum daw hte maren n-gun jaw htawn tsun sharin lawm na matu, shatsam ya ai Mungbaw Buga magam gun manang ni hte Hpung masha ni yawng hpe mung n dang tsun tsun hkra kabu chyeju dum nngai re. Dai majaw Karai Kasang a chye na hkawn hkrang shangun ai Wenyi chyeju kumhpa hte, Karai a jai lang akyu jashawn hkrum ai Wunli wungau gaw, Nu wa ni yawng a ntsa hta tut nawng anga nga u ga law.

1.      Shingdu Labau Kadun

          Galati ngu mying ai gaw, Greek (Heleni) hte Roma Hkawseng mungdan ni hpe hpya ayai kau ai hpang, tsaban jaw shaning law law lai ai shaloi, Asi kaji (Asia Minor) kaw sa de nga ai, Gauls (sh) Celts amyu masha ni hpe lakap nna shamying ai rai nga ai. Roma ni up ai aten hta Galiti ginwang gaw, Asi kaji ka-ang daw ( Ya Turkey mung ) hta shang lawm da nna, dingdung dingda deng 250 hte sinpraw sinna deng 175 dam ai shara rai nga ai.

          Roman Empire a shawng na aten hta, Asia Minor na hpe awmdawm ahkaw ahkang hte uphkang ai mungdaw ni gumhpawn da ai shara re. Dai shara hpe 3rd Century B.C daram hta Roman Empire a Hkawhkam Augustus wa uphkang wu ai, dai ten hta ginwang law law garan mat wa ai majaw, Kasa Pawlu a prat hta Roman Empire ni masat ai Galati gaw moi na Galali ngu masat ai shara a dingdung daw, dingda daw na Pisidia, Sinpraw dingda daw na Lycaonia, dingda daw na Phrygia mungdaw ni lawm ma ai.

(1)    Laika ka ai wa ( The Author )

          Galati 1:2, 5:2, 6:11 ni hta , Galati laika hpe Kasa Pawlu ka ai re ngu tsun da   nga ai.

(2)    Laika ka ai shara hte Shaning ( Place & Date )

                      Galati Laika hpe Kasa Pawlu ka ai shagun laika re ngu nna Chyum           ninghkring yawng hkam lama ai rai tim, “ Galati mung na Hpung ni ” ngu ai     ga yan a majaw Chyum ninghkring ni gaw, Kasa Pawlu Galati laika    hpe    Ehpesu mare kaw A.D 53-56 (sh) Makedoni mung kaw A.D 56 hta   ka ai re ngu hkam la ma ai.

(3)    Laika ka ra wa ai lam

                    Kasa Pawlu Sasana galaw ai a majaw,galai shai wa ai hpung masha         ni hpe, Yuda Hkristan sharin sara ni gaw, Kasa Pawlu Galati hpung e n    gannga ai aten hta shut shai ai hku sharin shaga ya ma ai. Shanhte sharin      achyin ai hta;- (a) Tarai maigan langai Hkristan tai          mayu yang, matu gadoi ra ai, Yuda poi shingra ni galaw ra ai (1:6-9, 4:17-21, 5:7-12, 6:12-13 ). (b)         Kasa Pawlu gaw Yesu a Sape majing n re, Masha ra hkan nna sha hkaw    tsun chye ai wa re, (1:10 ff) nga sharin ma ai. Dai zawn rai shut shai ai    hku sharin achyin ai lam ni nga nga ai aten hta Galati laika hpe ka ai rai nga ai.

(4)    Galati Laika a yaw shada ai lam

                    Yuda Hkristan sharin sara ni sharin shut da ai hpe bai sanglang dan        namatu ka ai re. (a) Shi gaw Yesu Hkristu a chyeju hte Karai Kasang kaw na, daru magam ahkang aya lu ai Kasa re ai lam sanglang dan na matu, (b)        Shi htawn tsun ai Mungga hta sha manoi nga na matu yaw sha let ka dat ai    laika rai nga ai.

                   Daw Kaba 6 rawng ai Galati laika malawm ni kaw na (6:9) shang   lawm ai daw hta gaw, Shada da a lit hpe gun hpai shingtau hkat ra ai lam           hpe madung tsun mayu ai rai nga ai. Dai majaw anhte mung ndai Chyum   daw hpe atsawm sha chye na hkap la hkan nang hkan sa yang shaman chyeju    lu na re.

2.      Galati (6:9) hpe Shaleng ai lam

        Kaja ai amu galaw na, anhte n hki n sang nga ga: kaning rai nme law, anhte myit n yaw ga yang gaw, aten ladaw du jang, anhte dan la na ra ga ai.

          Wenyi hta ahkawm nga nna Wenyi hta gat hkai ai ni a matu Wenyi asi gaw tawk hprut tak la n lu ai lam rai nga ai (Gal 5:22). Kamsham ai masha langai mi , majoi mi hku nna sha shaning na na madu Karai Kasang a sasana magam hta kangka sadi sahka ai hte, tinang akyu n tam ai sha, apnawng daw jau lai wa rai tim, Madu kaw na shaman chyeju hkyep mi mung dan dan leng leng n hkam la yu ai lam byin chye nga ai. Kasa Pawlu nnan kamsham wa yang na hta grau nna shi a asak aprat jahtum daw de manghkang ni,myit htum myit chyum hkrum ai lam ni, zingri zingrat hkrum ai zawn, anhte mung amyu myu hkrum hkra chye ga ai.

          Puritan (pyu-ri-tan) Hkristan hpung, Sanpra masha John Brown mung ndai lam hte seng nna, ka da nga lu ai, "Hkriatan law law gaw, ma kaji ni hte bung ma ai, Lani jan e sha hkai nna , dai shani jan nan bai dan la mayu ma ai" nga ai. Gat hkai ai lam hpe aloi sha jin dum wa nna dan la na hpe sha myit katu nga ma ai. Ya hka htung htu nna ya hka san ja lu n mai, ai hpe chye na yang Karai Kasang a magam bungli hta apnawng ai shaloi grau hkam sharang lu na re.

          Greek ga enkakeo (lose heart) gaw myit daw myit hten ai ngu ai rai nna, ekulo (row weary) gaw myit hki litli dum ai lam rai nga ai. Ndai 2 a lachyum hpe anhte yawng hkam sha chye ga ai, dai rai yang (I Kor 15:58) hte gaw nhtan shai mat saga ai kun ? myit yu sawn yu dinglik yu ra nga ai.

          Kalang lang Wenyi lam hta hki ba ai n rai , mai kaja ai bungli lama mi mung n galaw ai majaw, lagawn myit shang ai she rai nga ai, Kalang lang manghkang gaw, Wenyi lam hta sawt ai rai nna, madat la ai hte shaga jahta ai gaw law tim, tatut galaw ai gaw n law re lam ni mung byin chye nga ga ai. (Yaku 1:22)

          Rai tim, kamsham ai masha langai mi hku nna, mai kaja ai bungli hpe sawt ai myit n lawm ai sha, tatut shakut shaja nga ai rai yang, aten ladu du jang dan la na ga sadi Madu Karai Kasang jaw da sai. Ndai kaw htani htana asak dan la na ngu nna Pawlu tsun ai gaw, hkye hkrang la hkrum na re ngu nna tsun mayu ai n rai, Shaman chyeju hte htani htana shagrau kumhpa shabrai hkam la na hpe tsun nga ai. (Gal 6:8) Matut nna Kasa Yawhan mung ndai lam hte seng nna sadi jaw shadum nga ai . ( 2 Yawhan 1:8 ) Anhte galaw da ai amu hpe nanhte n shamat kau myit dai sha, nanhte hkum hkum re ai shabrai hpe hkam la lu myit ga, tinang dai sadi nga mu.

            Kasa Pawlu gaw Madu Yesu Hkristu a sasana magam bungli hta hpa majaw, n hki n sang na hte myit n yaw na lam tsun ai, Miletu panglai hkingau de du ai shaloi Ehpesu Hpung salang ni hpe Pawlu tsun ai gaw, ( Kasa 20:24 ) hta mu lu nga ai.

          “Ngai chyawm gaw, nye a gat shadu ra ai lam hpe mung, Karai Kasang a chyeju kabu gara shiga lam sakse hkam na matu, Madu Yesu kaw na ngai lu la ai magam hpe mung, ngut hkra gun hpai lu na rai yang, nye asak hpe pyi lahpawt nngai n rai.”

            Dai majaw anhte mung nadai ( Gal. 6:9 ) hta Kasa Pawlu tsun n-gun jaw ai hte maren, Israela amyu sha ni a Nam mali kata na hkrun lam zawn, aput angun n ngu ai sha Karai Kasang naw jai lang mayu nga ai ahkying aten hte yang sharawng shara, shang lawm apnawng daw jau gun ra nga ga ai re.

          "Kaning rai nme law, anhte a Madu Yesu a man e, shi a bai du ai hta, anhte a myit mada shara, kabu gara shara hte gumrawng na janmau gaw, hpa mi rai nga a ta? Nanhte nan dai rai nga myit dai, n rai myit ni?" ( I Htes 2:19 )

3.       Kaja ai amu galaw yang na akyu hte N galaw yang na asak         hkrung lam           hpe kaga Chyum daw ni kaw mung law law mu mada          lu nga ai.

(1)     Kaja ai amu n galaw jang dam mat brun chye nga ai ( Shk.Kd 14:3 ).

(2)     Yehowa hta shamyet shanat nna kaja ai amu galaw ra ai (Shk.Kd 37:3).

(3)     Karai Kasang n nga ai nga ai gaw Kaja ai amu n galaw ai ni re ( 53:1 ).

(4)     Pyaw pyaw nga lu ai gaw kaja ai amu galaw nna re ( Hpj.3:12 ).

(5)     Kaja ai amu galaw na matu sharin la ra ai ( Esaia 1:17 Titu 3:14 ).

(6)     N kaja ai amu galaw jang si ari re ( Ezk.18:18 ).

(7)     Yesu a kaja ai amu galaw ai sakse dan dawng wa sai ( Kasa. 10:38 )

(8)     Kaja ai amu kada mung n galaw ma ai majaw je yang hkrum na (Rm3:12).

(9)     Gaida jan ni galaw ra ai kaja ai amu ( I Timo 5:10 ).

10)    Chye ning len n galaw ai wa gaw, yubak mara re ( Yaku 4:17 ).

11)    Hkam sharang let kaja ai amu galaw ai rai yang akyu lu na ( I Pet 2:20 ).

12)    Karai Kasang hte seng ai wa gaw kaja ai amu galaw nga ai ( 3 Yn 1:11 ).

4.     Kaja ai amu galaw na ni myit dum da ra ai lam.

          Titu 1:6-9 hta tsun da ai hte maren Hpung a myit su Salang ni hkan sa ra ai, koi yen ra ai, Sadi ra ai lam hpe shadum jahprang da ai hpe mu mada lu nga ai.

@- Mara shagun shara n nga hkra, tsun shara n nga hkra asak hkrung ra nga ai.

@- Karep nra n mai shalaw ai, Lakying n mai nga ai .

@- Kabring kabrawng n mai nga ai. Chyaru n len na, Gumle gumlau n mai ai.

@- Tinang gaw makam lam hta grai shakut sai rai tim, Tinang a Dinghku nta             masha ni n kam n sham yang n mai ai.( IKor 7:14, ITimo 3:5, )

@- Tinang hkum hpe hkang dang ai wa rai ra nga ai.

@- Myit gring ra ai, Si si re ai wa rai ra ai.

@- Manam daw ai lam hpe ra sharawng ai wa rai ai.

@- Sharin shaga maka rawng ai wa mung rai ra nga ai.

@- Ga law ga la myit n rawng ai, Sumnung shingdi rai asak hkrung ra ai.

@- Ladu shalai law hpa myit marin ai wa n mai rai ai.

@-Sin dawng katawt, myit kadun ai wa n mai rai ai.

@- Dinghpring ai lam hta hkan hkawm ai wa rai ra nga ga ai. ( ITimo 3:6-8 )

Ga Hpungdim

                             Yesu tsun ai, Nye a kandang hpe hpai mu, tsang ai, hpai loi ai, nga nna shi saw shaga nga yang, ( Mt 11:29, Shk.Kd 118:17 ) Shakawn Kungdawn sara zawn ngu nna, dinghta asak hkrung lam garai n htum shi yang kaja ai amu hpe lu ai n-gun atsam, ahkying aten hta kangka lamla mangan nga rai hkra jawm shakut ra nga ga ai law.